گفتگو با پروفسور فرجاد بنیانگذار درمانهای دستی ستون فقرات در ایران
پروفسور فرجاد بنیانگذار درمانهای دستی ستون فقرات در ایران متولد 1309 خورشیدی در شهرستان اراک و یکی از مفاخر تاریخ پزشکی کشور است که درمان های دستی ستون فقرات و اندام ها را در ایران بنیان گذاری کرده است. رشته ای که متولیان وزارت بهداشت هیچ شناختی از آن نداشتند و این پشتکار پروفسور فرجاد بود که آن را به عنوان یک روش مدرن درمان معرفی و وارد کوریکلوم آموزشی توانبخشی کرد. به منظور آشنایی بیشتر با این بزرگ مرد پرتلاش، دقایقی را میهمان وی بودیم.
برای مشاهده متن کامل مقاله پروفسور فرجاد بنیانگذار درمانهای دستی ستون فقرات در ایران روی لینک پروفسور فرجاد بنیانگذار درمانهای دستی ستون فقرات در ایران کلیک کنید.
آقای پروفسور از کجا شروع کردید که امروز به این جایگاه رسیدید؟
اجازه بدهید کمی به عقب و دوران کودکی خود برگردم. پدر من فرد کم سوادی بود، اما با این حال اصرار زیادی روی تحصیل ما داشت و من را از سن چهار و نیم سالگی به مکتب خانه فرستاد. بنده تا سن 8 سالگی در مکتب خانه بودم و سپس به مدرسه رفتم. آن زمان مدارس به کودکان کمتر از 7 سال، اجازه حضور نمی دادند. از آنجا که من متولد ماه آبان بودم، زمانی که 7 ساله شدم، من را نپذیرفتند و مجبور شدم تا 7 سالگی در مکتبخانه درس بخوانم. وقتی سال بعد به مدرسه رفتم، به دلیل اطلاعاتی که داشتم، به جای کلاس اول، از کلاس سوم شروع به تحصیل کردم. تحصیلات مقدماتی خود را در دبیرستان پهلوی اراک در سال 1329 به پایان رساندم. همان سال به تهران آمدم و در کنکور رشته پزشکی دانشگاه تهران شرکت کردم و قبول شدم و ادامه تحصیل دادم. آن زمان جز دانشگاه تهران هیچ دانشگاه دیگری رشته پزشکی نداشت. در طول مدت تحصیل به استخدام ارتش درآمدم و سال 1335 در رشته پزشکی فارغ التحصیل شدم. درواقع در زمان فارغ التحصیلی پزشک ارتش بودم. آن زمان من را به کردستان اعزام کردند و 7 سال در آنجا بودم. در این فاصله ما زبان فرانسه می خواندیم و در کنار آن زبان انگلیسی را هم یاد گرفتم، به طوری که در کنکور مرا پذیرفتند و در سال 1965 به آمریکا رفتم. در تگزاس آمریکا 5 ماه دوره طب نظامی و طب پیشگیری را با پزشکان نظامی آمریکا گذراندم. سپس به ایران بازگشتم و در تهران سعی کردم که آموخته های خود را تدریس کنم. به مدت 3 سال در دانشگاه بهداری ارتش استاد بودم. همین موقع کشور فرانسه یک کنکور برای تخصص در رشته من گذاشت و از آنجا که من قبلا زبان فرانسه خود را تقویت کرده بودم، در این کنکور شرکت کردم و قبول شدم.
در سال 1968 و در زمان حکومت ژنرال دوگل برای تخصص طب فیزیکی توانبخشی به پاریس اعزام شدم. حدود 5 سال در آنجا بودم. 3 سال دوره طب فیزیکی توانبخشی را و به صورت همزمان 3 سال طب ورزش خواندم. در فاصله این 3 سال با رشته درمان های دستی آشنا شدم و مورد علاقه من واقع شد.
برای مشاهده متن کامل مقاله پروفسور فرجاد بنیانگذار درمانهای دستی ستون فقرات در ایران روی لینک پروفسور فرجاد بنیانگذار درمانهای دستی ستون فقرات در ایران کلیک کنید.
یعنی اولین بار بود که با رشته ای به نام درمان های دستی مواجه شدید؟
بله. این رشته در ایران اصلا سابقه نداشت. لذا من آن را نمی شناختم. آنجا با جناب آقای پروفسور مین که بنیانگذار این رشته در اروپا بود، آشنا شدم. ایشان بنده را پذیرفتند و در سال 1970 رشته درمان های دستی در فرانسه به عنوان فوق تخصص مورد قبول آکادمی این کشور واقع شد. همین مساله باعث شد موقعیت ما در آنجا مستحکم تر شود. بعد از تخصص طب فیزیکی توانبخشی یک سال نزد پروفسور درس خواندم و گواهینامه قبولی را نیز اخذ کردم. سال 1352 به ایران بازگشتم. وقتی برگشتم تخصص رسمی بنده طب فیزیکی توانبخشی بود، به همین علت در بیمارستان 501 ارتش و در بخش توانبخشی مشغول به کار شدم. از آنجا که آن زمان بین دانشگاه و ارتش همکاری وجود داشت، ا بنده را برای تدریس اصول طب فیزیکی و توانبخشی برای فیزیوتراپیست ها انتخاب کردند. همین شد که از سال 53 تا سال 73 به مدت 20 سال استاد تدریس طب فیزیکی و توانبخشی در دانشگاه ایران، تهران و شهید بهشتی بودم. در همین مدت هم به شناسایی این رشته مشغول بودم. در ادامه به علت اینکه تمام رشته های مربوط به طب فیزیکی و توانبخشی را در فرانسه دیده بودم، تقاضای گذراندن کنکور پروفسورای فرانسه را کردم. سال 1973 از من دعوت کردند که به فرانسه بروم. رفتم و قبول شدم و در طب فیزیکی و توانبخشی پروفسور شدم. در مدت 5 سالی که فرانسه بودم، 3 تخصص طب فیزیکی و توانبخشی، تخصص طب ورزش و تخصص درمان های دستی و در مجاورت آن یک سال تخصص توانبخشی اعصاب دیدم.
دقیقا منظور از درمان با دست چیست؟
درمان با دست شامل برخی حرکات است که ما به مفصل یا عضو می دهیم. مفصلی که به هر علت محدودیت حرکتی پیدا کرده و کارکرد آن دچار اختلال شده است. مثلا کمر بیمار دچار کمردرد، خم می شود و نمی تواند کار کند. این محدودیت را ما از طریق حرکت برای او جبران می کنیم. درواقع می توان نام درمان با حرکت را روی آن گذاشت. البته این تخصص خیلی دقیق است و شخصی که این کار را انجام می دهد باید پزشک باشد و بیومکانیک بدن را بشناسد. لذا آموزش آن شامل دو قسمت تئوری و عملی است. قسمت تئوری یک سوم کل مباحث را شامل می شود و آموزش دو سوم دیگر آن باید به صورت عملی و زیر نظر استاد صورت گیرد.
برای مشاهده متن کامل مقاله پروفسور فرجاد بنیانگذار درمانهای دستی ستون فقرات در ایران روی لینک پروفسور فرجاد بنیانگذار درمانهای دستی ستون فقرات در ایران کلیک کنید.
برخورد اولیه متولیان وزارت بهداشت و دانشگاه با این رشته چطور بود؟
بسیار بد بود. زمانی که بنده فعالیت خود را در رشته درمان های دستی آغاز کردم، آنها باور نمی کردند که چنین علمی وجود داشته باشد.
مگر در کتاب مرجع طب فیزیکی، چنین شاخه ای وجود نداشت؟
خیر. دقیقا علت این عدم آشنایی هم همین بود. من تا سال 1372 به تبلیغ و معرفی رشته درمان های با دست در کنگره ها و سمینارها پرداختم. همچنین در مطب خودم مشغول درمان برخی بیماران شدم که به علت کمردرد، درد سیاتیک و دردهای ستون فقرات، برای آنها پیشنهاد جراحی شده بود، اما من با درمان دست آنها را معالجه کردم.
چه اتفاقی افتاد که سرانجام این رشته در ایران پذیرفته شد؟
دکتر کروسن در آمریکا فوت کرد. بعد از او یک پزشک دیگر به نام برادون کتاب مرجع را از اول نوشتند و در کتاب جدید یک فصل راجع به این نوع درمان که ما انجام می دهیم، اضافه کردند. وقتی آن کتاب به ایران آمد، متولیان وزارت بهداشت دیدند که ما درست می گفتیم. از ما پذیرفتند و از من دعوت کردند که برای رزیدنت های طب فیزیکی و توانبخشی تدریس کنم. آن زمان در تهران فقط دانشگاه پزشکی ارتش برای پزشکانی که پذیرفته شده بودند، به مدت 3 سال شروع به تدریس طب فیزیکی و توانبخشی در حد تخصص کرده بود. من آنجا شروع به تدریس کردم و در سال 1378 هم دانشگاه شهید بهشتی این رشته را آغاز کرد. هم اکنون هم پزشکانی که دوره تخصص طب فیزیکی و توانبخشی را می بینند، باید هفته ای یک روز را با من دوره بگذرانند. کار دیگری که صورت دادم، این بود که ضمن بینانگذاری این رشته، وزارت بهداشت را مجاب کردم که آن را جزئی از کوریکلوم طب فیزیکی و توانبخشی قرار دهد. یعنی امروز هرکس که بخواهد طب فیزیکی و توانبخشی بخواند، در طول تحصیل خود باید این رشته را نیز بگذراند.
استقبال دانشجوها چطور بود؟
دانشجوها استقبال خوبی داشتند. برای اینکه وقتی این کتاب آمد، 20 سال از آن مساله گذشته بود و من تعداد زیادی بیمار معالجه شده به این روش داشتم که خود آنها هم معرف من بودند. از سال 73 به بعد هم کتاب استاد خودم را به زبان فارسی ترجمه کردم. در همین جریانات خود پروفسور پیشنهاد کردند که کتاب را به روز کنیم. این کار را کردیم و به عنوان ترجمه و تالیف آن را منتشر کردیم. در سال 1383 نیز پروفسور مین را به بهانه شرکت در یک کنگره توانبخشی به ایران دعوت کردیم و این دعوت خیلی مورد پذیرش واقع شد. همان زمان کتاب از زیر چاپ بیرون آمده بود و تعدادی از آن را با امضای خود ایشان به شاگردان اهدا کردیم.
الان توی ایران چند نفر در این رشته فارغ التحصیل هستند؟
آن زمان که من از فرانسه آمدم 6 نفر متخصص توانبخشی داشتیم که بیشتر آنها از امریکا بودند و من از فرانسه آمده بودم. قبل از من مرحوم دکتر نواب بودند که متخصص توانبخشی از فرانسه بودند، اما آن زمان که ایشان آن دوره را دیده بودند، این رشته هنوز در فرانسه رسمی نشده بود. طبق آخرین اطلاع من امروز حدود 300 نفر متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در کشور داریم. از این تعداد حداقل 200 نفر از سال 73 به بعد فارغ التحصیل شده اند که رشته درمان های با دست را نیز گذرانده اند.
مهمترین ویژگی مثبت درمان با دست چیست؟
افرادی را که دچار گرفتاری های بزرگ ستون فقرات هستند، درد سیاتیک دارند و عصب بازویی آنها دچار مشکل است با یک درمان ساده با دست می توان درمان کرد. این روش مسیر درمان، دوره درمان و سیر بیماری را کوتاه می کند. همچنین هزینه درمان بیمار را پایین می آورد. بیماری که قرار است چند ماه در تخت بخوابد و درمان های مختلف را تجربه کند، گاهی با چند جلسه درمان با دست بهبود می یابد.
آقای پروفسور در کل چرا جایگاه توانبخشی در ایران مبهم است. در نظام سلامت دنیا مشاهده می کنیم که درمان، بهداشت و توانبخشی، بخش های اصلی را تشکیل می دهند، اما در ایران توانبخشی خیلی مورد توجه قرار نمی گیرد.
متاسفانه در ایران کار کردن روی توانبخشی خیلی دیر شروع شد. خود رشته توانبخشی را از سال های 1340 به بعد و آن هم نه به صورت دانشگاهی بلکه به صورت یک تخصص کوچک در بیمارستان نمازی شیراز شروع کردند. سپس در هلال احمر تهران و برای تکمیل درمان معلولین مرسوم شد.
آینده این رشته را چطور پیش بینی می کنید؟
به نظر من آینده این رشته بسیار درخشان است. چراکه با تمام رشته های طب سروکار دارد. در بیمارانی که مشکلات عضلانی اسکلتی دارند، ارتوپدی، جراحی مغز و اعصاب، تخصص توانبخشی است که درمان تکمیلی را انجام می دهد. تمام معلولین و سالمندان با توانبخشی سروکار دارند. در کشورهای خارجی این مساله خیلی مهم و پیشرفته است. در فرانسه بیش از 30 هزار تخت توانبخشی وجود دارد و بیمار به محض اینکه از جراحی بیرون می آید، باید روی تخت توانبخشی دراز بکشد. در ایران متاسفانه هنوز تخت های توانبخشی ما به 100 تخت هم نمی رسد. در کشور ترکیه نیز 2000 متخصص طب فیزیکی و توانبخشی فعالیت می کنند که در کشور ما این تعداد 300 نفر است.
توانبخشی درمان است یا مکمل درمان؟
توانبخشی یعنی درمان بیماری که به هر علتی قسمتی از توان کار خود را از دست داده است، مثلا برای پوشیدن لباس مشکل دارد یا بیماری که روی صندلی چرخدار قرار می گیرد، همه اینها نیاز به توانبخشی دارند. هدف توانبخشی این است که چنین بیمارانی را به شرایطی برگردانیم تا برسند به نزدیک آن نقطه ای که معلول شده اند. بنابراین توانبخشی حدی ندارد. در تمام سطوح بیماری ها حضور دارد.
چرا بیمه ها بخش توانبخشی را حمایت نمی کنند؟
این هم به دلیل این است که در ایران این رشته را دیر شروع کردیم و دیر با آن آشنا شدیم. سال هاست که بیمه ها هزینه های فیزیوتراپی را متقبل شده اند. 40 سال پیش در فرانسه بیمه ها هزینه درمان های با دست را پرداخت می کردند، اما الان در ایران هنوز به آن نقطه نرسیده ایم.
گاهی مشاهده می شود که افرادی تحت عنوان شکسته بند، درمان هایی شبیه توانبخشی انجام می دهند. شما این روند را قبول دارید؟
خیر. اتفاقا یکی از گرفتاری هایی که این رشته دارد این است که برخی شکسته بندهای قدیمی، مردم را معالجه می کنند و اشکال اصلی اینجاست که با دست این کار را انجام می دهند. اطلاعات علمی این افراد و آشنایی آنها با نسوج و مفصل خیلی کم است و فقط به شکل تجربی مواردی را از پدر به پسر منتقل کرده اند. اینها در همه جای دنیا هستند. امروز که ما با علم و آناتومی، این رشته را تدریس می کنیم، جایی برای فعالیت این افراد نیست.
البته گاهی هم فعالیت های آنها نتیجه می دهد.
بله. اما وقتی که در قرن 21 هستیم، معنی ندارد که یک فرد بی سواد درمان انجام دهد. این فرایند به عنوان دخالت غیر مجاز در طب منع قانونی هم دارد.
منبع: مجله رازینوس
مقالات مرتبط با مقاله پروفسور فرجاد بنیانگذار درمانهای دستی ستون فقرات در ایران
توصیه می کنیم مقالات مرتبط مفید وب سایت را با کلیک روی لینک های کف پای صاف ، گرفتگی عضلات پاها در شب ، اختلاف طول پا ، دررفتگی مکرر شانه ، درد تاندون آشیل ، تزریق در کمر و دیسک ، درمان آرتروز زانو با ورزش ، آرتروز و ساییدگی مفصل لگن ، تشخیص و درمان آرتروز مفصل مچ پا ، بهترین تمرینات کششی برای کمردرد ، درد و تورم زیر زانو در کودکان ، درد استخوان دنبالچه و انگشت ماشه ای (تریگر فینگر) چیست؟ مشاهده نمایید و با دوستان خود به اشتراک بگذارید تا آنها نیز از این مقالات، استفاده نمایند.
